Szkoła z prawami dziecka

 

 

Istota praw dziecka

W 1948 roku ONZ proklamowało Powszechną Deklarację Praw Człowieka. W tym dokumen­cie zostały określone podstawowe prawa człowieka. Prawa człowieka przysługują każdemu człowiekowi bez względu na narodowość, religię czy wiek. Dzieciom przysługują więc takie same prawa jak dorosłym. Jednak w 1989 roku uznano, że dzieci ze względu na swoją niedoj­rzałość psychiczną i fizyczną potrzebują specjalnego traktowania i troski, potrzebują wobec tego „własnego dokumentu” określającego ich prawa – tak powstała Konwencja o prawach dziecka. Prawa zawarte w Konwencji przysługują każdemu dziecku i nikt nie może ich dzieci pozbawić.

Niezależnie od praw dziecka określonych w Konwencji o prawach dziecka, każde dziecko jest chronione przez obowiązujący w danym państwie system prawny. O ile prawa dziecka doty­czą relacji dziecko państwo, o tyle inne sfery życia dziecka i ich ochrona jest regulowana przez odpowiednie kodeksy i ustawy. W przypadku nieprzestrzegania Konwencji o prawach dziecka mówimy o naruszeniu praw dziecka np: utrudnianie dziecku z niepełnosprawnością dostępu do edukacji. W przypadku nieprzestrzegania obowiązującego prawa np. przemocy rówieśni­czej – pobiciu lub okradzeniu dziecka – mówimy o naruszeniu prawa.

Relacja państwo-dziecko

Prawa dziecka dotyczą relacji państwo dziecko. Oznacza to, że państwo musi zapewnić dziec­ku możliwość korzystania z przysługujących mu praw, a wszystkie instytucje państwowe i ich przedstawiciele: np. policjanci, sędziowie, lekarze, nauczyciele, urzędnicy etc.muszą prze­strzegać praw dziecka, bo tak stanowi prawo.

Na przykład, jeżeli mówimy o prawie do prywatności, oznacza ono między innymi, że pielę­gniarka nie może przekazywać danych o zdrowiu dziecka osobom nieupoważnionym, infor­macje o problemach z nauką powinny być przekazywane bezpośrednio rodzicom czy opie­kunom dziecka, a nie podczas spotkania z innymi rodzicami. Prawo do wyrażania własnych poglądów w sprawach, które dotyczą dziecka, oznacza, że państwo powinno umożliwić dziec­ku swobodę wypowiedzi. Dotyczy to zarówno procedur sądowniczych (gdy dochodzi do decy­zji o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej), jak i procedur na szczeblu lokalnym (gdzie powinien znajdować się plac zabaw, boisko etc.)

Prawa dziecka a relacje z rodzicami

Prawa dziecka określone w Konwencji o prawach dziecka nie kolidują z prawem rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z ich wartościami i światopoglądem, chyba, że dochodzi do sy­tuacji niebezpiecznych, groźnych dla dziecka lub niezgodnych z prawem: zaniedbania, krzyw­dzenia, zmuszania do pracy zarobkowej, unikania obowiązku szkolnego itp.……

To najczęściej rodzice lub opiekunowie reprezentują dziecko przed organami państwa i jako pierwsi zgłaszają łamanie jego praw.

Czy znajomość praw dziecka wpływa na jego życie

Dziecko znające swoje prawa jest w stanie świadomie z nich korzystać. Zaczyna rozumieć, że jest traktowane podmiotowo, a nie przedmiotowo, że ma prawa, które muszą być respek­towane. To niezwykle ważne bo w ten sposób budujemy społeczeństwo obywatelskie. Jed­nocześnie dziecko świadome swoich praw jest w stanie łatwiej obronić się przed przemocą, krzywdzeniem, dyskryminacją, bo wie, że ma do tego prawo i że są instytucje, które powinny mu pomóc.

Prawa a obowiązki

Prawa dziecka i obowiązki to dwie odrębne rzeczy. To,  że dziecko ma prawa określone w Kon­wencji o prawach dziecka nie zależy od tego, czy wykonuje swoje obowiązki czy nie (choć po­winno to robić).Prawa dziecka nie powinny naruszać lub ograniczać praw innych.

Konwencja o prawach dziecka

Najważniejszym aktem prawnym, który określa prawa dziecka, jest Konwencja o prawach dziecka. Potocznie nazywa się ją światową konstytucją praw dziecka. Została uchwalona 20 li­stopada 1989 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych. Wszystkie 192 kra­je, które zdecydowały się ratyfikować ten dokument, zobowiązały się do respektowania i re­alizowania jego zapisów. Polska uczyniła to w 1991 roku.

Konwencja jest dokumentem w pewnym sensie rewolucyjnym, bo po raz pierwszy zostały w niej uwzględnione prawa i wolności osobiste dziecka, takie jak np. prawo do prywatności, swobody wypowiedzi etc. Konwencja wprowadziła też mechanizm kontroli respektowania praw dziecka przez poszczególne państwa. Są one zobowiązane do składania raportów z wy­konywania Konwencji, rozpatrywanych następnie przez specjalnie powołany w tym celu Ko­mitet Praw Dziecka z siedzibą w Genewie.

Konwencja zakłada, że dzieci nie są w pełni dojrzałe i na tyle świadome, by same mogły o sie­bie zadbać, przez co należy im się szczególna opieka i ochrona. Najważniejsze zasady, które przestrzegali twórcy Konwencji, to: zasada kierowania się zawsze dobrem dziecka oraz za­sada równości wobec prawa wszystkich dzieci niezależnie od pochodzenia, koloru skóry czy wyznania.

Polska była inicjatorem i pomysłodawcą stworzenia Konwencji o prawach dziecka, dlatego też spoczywa na nas szczególna rola, aby prawa dziecka były w Polsce znane i przestrzegane.