Szkoła Promująca Zdrowie

	Kampania społeczna na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie. www.dzieckowsieci.pl

Zagrożenia w Sieci

Internet jest przydatnym do nauki, pracy i zabawy narzędziem. Niestety, jak każde narzędzie może być używane do dobrych jak i złych działań. Warto wiedzieć, jakie występują w nim zagrożenia i jak się zachować, kiedy na nie natrafimy. Opisałem niżej:

• niebezpieczne i szkodliwe kontakty
• zagrożenie ujawnienia Twoich prywatnych danych
• szkodliwe treści
• wirusy i spam oraz włamania

Niebezpieczne kontakty – pamiętaj, że nie wszyscy w Internecie mają wobec Ciebie dobre zamiary, nawet jeśli tak mówią. W Internecie oszukiwać jest łatwiej niż w prawdziwym życiu. Nie wierz, we wszystko, co usłyszysz od osób, które znasz tylko w Internecie. Nie wolno się też z takimi osobami spotykać – ktoś może mówić, że ma tyle lat co Ty, a tak naprawdę jest dorosłą osobą!

Szkodliwe kontakty – zdarzyć się może, że ktoś obrazi Cię na czacie, wyśle nieprzyjemnego e-maila lub wiadomość na komunikatorze, a może po prostu pisze do Ciebie, choć Ty tego nie chcesz. Może to być ktoś, kto Cię zna, ale może też to być osoba nieznajoma, która uważa, że takie zachowanie to dobry żart. Zwykle ktoś taki myśli też, że w Internecie można robić, co się chce i nikt nie dowie się, kim jest. To nieprawda. W Internecie każdy zostawia ślady, po których policja może go znaleźć. Jeśli zdarzy Ci się, że internetowy kontakt sprawia Ci przykrość, powiedz o tym rodzicom lub zaufanej osobie dorosłej. Możesz również skontaktować się z http://www.helpline.org.pl

Ujawnienie Twoich prywatnych danych – Twoje prywatne dane nie powinny wpaść w niepowołane ręce! Adres e-mail, numer telefonu, adres, zdjęcie czy różnego rodzaju hasła (do poczty, komunikatora, czatu) to informacje, które należy chronić w trosce o własne bezpieczeństwo. Przecież nie chcesz dostawać spamu lub żeby każdy wiedział, gdzie mieszkasz i mógł do Ciebie przyjść czy zmienił tak Twoje zdjęcie w komputerze, że będzie Ci przykro, będą się z Ciebie śmiać. To samo dotyczy danych Twoich kolegów i koleżanek – odmawiaj, jeśli ktoś Cię o to poprosi – nie chcesz, by im stało się coś złego.

Szkodliwe treści – to takie teksty, zdjęcia, filmy i nagrania, które są nielegalne lub przeznaczone tylko dla dorosłych. Kontakt z nimi może być dla Ciebie przykry, mogą Cię przestraszyć, zawstydzić lub spowodować, że poczujesz się źle. Pamiętaj, że możesz na nie natrafić zupełnie przypadkowo, to się zdarza i nie ma w tym Twojej winy. Jeśli zdarzyło Ci się napotkać w Internecie szkodliwe treści – powiedz o tym rodzicom lub zaufanej osobie dorosłej, a ona niech skontaktuje się z http://www.dyzurnet.pl, aby treści te zostały usunięte i nikomu już nie zagrażały.

Wirusy i złośliwe programy – wirusy i inne złośliwe programy mogą zniszczyć pliki na Twoim komputerze, albo sprawić, że korzystanie z niego będzie trudne lub nawet niemożliwe – przestanie działać tak, jak powinien. Nie ma całkowicie skutecznej ochrony przed wirusami i złośliwymi programami. Chronić należy się poprzez stosowanie antywirusa (pamiętaj o regularnym uaktualnianiu jego bazy – pozwoli mu to rozpoznawać nowe zagrożenia) i zapory sieciowej. Bardzo ważne jest również korzystanie tylko z tych programów, płyt, dyskietek i pendrive’ów, na których wiemy co się znajduje. Tę samą zasadę warto stosować również do nieznanych stron internetowych.

Spam – spam można porównać do ulotek zostawianych przed drzwiami lub wkładanych za wycieraczki samochodów. To wiadomości e-mail, które trafiają na Twoją skrzynkę, choć nie czekałeś na nie i nie są Ci potrzebne. Spam może przeszkadzać w znalezieniu w nim listu na który czekasz, może też zawierać szkodliwe treści i wirusy. Dlatego warto korzystać w anty-spamu w poczcie, a swój adres e-mail chronić i nie podawać nikomu bez potrzeby, zwłaszcza w Internecie, gdzie każdy może go znaleźć.

Włamania – zdarzyć się może, że ktoś zobaczy, jakie hasło wpisujesz logując się na pocztę, do komunikatora czy na czacie. Może się też zdarzyć, że hasło jest bardzo proste i może je zgadnąć każdy, kto będzie miał trochę szczęścia lub dobrze Cię zna. Znając Twoje hasło, osoba taka może zrobić co tylko chce, a dla innych użytkowników Internetu wyglądać to będzie na Twoje działania. Aby uniknąć kłopotów i nieprzyjemności wymyślaj dobre hasła, to jest długie i skomplikowane. Nie używaj jako haseł imienia swojego, przyjaciela, czy zwierzaka, daty urodzenia itd. – te hasła są popularne i łatwo je odgadnąć. Internet jest przydatnym do nauki, pracy i zabawy narzędziem. Niestety, jak każde narzędzie może być używane do dobrych jak i złych działań. Warto wiedzieć, jakie występują w nim zagrożenia i jak się zachować, kiedy na nie natrafimy. Opisałem niżej:

niebezpieczne i szkodliwe kontaktyWłamania – zdarzyć się może, że ktoś zobaczy, jakie hasło wpisujesz logując się na pocztę, do komunikatora czy na czacie. Może się też zdarzyć, że hasło jest bardzo proste i może je zgadnąć każdy, kto będzie miał trochę szczęścia lub dobrze Cię zna. Znając Twoje hasło, osoba taka może zrobić co tylko chce, a dla innych użytkowników Internetu wyglądać to będzie na Twoje działania. Aby uniknąć kłopotów i nieprzyjemności wymyślaj dobre hasła, to jest długie i skomplikowane. Nie używaj jako haseł imienia swojego, przyjaciela, czy zwierzaka, daty urodzenia itd. – te hasła są popularne i łatwo je odgadnąć

Zasady bezpieczeństwa

Surfowanie po Sieci nie jest zajęciem szczególnie skomplikowanym. Korzystania z Internetu można się nauczyć samemu, niezależnie od tego, ile ma się lat. Programy komputerowe są przyjazne dla użytkownika, ułatwiają poruszanie się po wirtualnym świecie i wykonują automatycznie skomplikowane operacje.

Oczywiście nie wszyscy internauci używają Internetu w tym samym celu. Jedni wolą gry online, inni piszą blogi, a jeszcze inny przeglądają serwisy muzyczne. Jest też niestety grupa osób, która wykorzystuje Sieć, aby oszukiwać, szkodzić, psuć innym zabawę lub popełniać przestępstwa.

Jeśli znasz internetowe zagrożenia, łatwiej będzie Ci ich uniknąć. Poniżej znajdziesz kilka pożytecznych rad, jak bezpiecznie poruszać się w Sieci. W razie jakichkolwiek wątpliwości i problemów zawsze pytaj rodziców lub nauczycieli.

Skorzystaj z pożytecznej instrukcji obsługi Internetu zamieszczonej na następnej stronie.

Poniżej znajdziesz plakat z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa. Możesz go wydrukować i powiesić w widocznym miejscu przy komputerze.

Zasady bezpieczeństwa

1.       Włączaj komputer tylko wtedy, gdy ktoś dorosły jest w domu.

2.       Nie ufaj osobie poznanej przez Internet. Nigdy nie możesz być pewien, kim ona naprawdę jest. Mówi, że ma 8 lat, ale może mieć 40!

3.       Nie spotykaj się z osobami poznanymi przez Internet!

4.       Gdy coś Cię przestraszy lub zaniepokoi, wyłącz monitor i powiedz o tym dorosłemu.

5.       Nie zdradzaj nikomu swojego imienia ani adresu! Nie mów też, ile masz lat i do jakiej szkoły chodzisz. Nie podawaj numeru telefonu.

6.       Wymyśl sobie jakiś fajny nick, czyli internetowy pseudonim. Nie podawaj w nim daty urodzenia ani wieku, np. karolina1993 czy jacek14 – lepiej, żeby nikt obcy nie wiedział ile masz lat. Wykorzystaj imię bohatera ulubionego filmu lub słowo z piosenki. Użyj swojej fantazji. Na pewno wymyślisz coś ciekawego!

7.       Używaj komunikatorów tylko do kontaktów ze znajomymi, o których wiedzą Twoi rodzice. Z komunikatorów i czatów korzystają też osoby o złych zamiarach i trzeba być bardzo ostrożnym. Ustaw komunikator tak, żeby nikt spoza listy kontaktów nie mógł Cię zaczepiać.

8.       Pomyśl kilka razy, zanim wyślesz wiadomość, e-mail czy smsa. Kiedy klikniesz „wyślij”, nie można już tego cofnąć.

9.       Nie dokuczaj innym. Pamiętaj, że w Internecie obowiązuje zasada nieużywania brzydkich słów. Traktuj innych tak, jak byś chciał, żeby Ciebie traktowano.

10.   Długie korzystanie z komputera szkodzi zdrowiu i może być przyczyną wielu innych problemów, np. w szkole. Nie zapominaj o sporcie i innych rozrywkach, nie związanych z komputerami i Internetem.

Netykieta

Wszystko co chciał(a)byś wiedzieć o netykiecie, a nie wiesz, kogo zapytać. Co i dlaczego?

Netykieta to po prostu zasady dobrego zachowania w Internecie. Netykieta została stworzona przez samych internautów, aby ułatwić wszystkim bezpieczniejsze i przyjemniejsze korzystanie z Sieci. Netykieta obowiązuje wszystkich internautów, choć pewnie nie wszyscy słyszeli o jej istnieniu.

Za nieprzestrzeganie netykiety możesz zostać „zbanowany(a)” (otrzymać od administratora blokadę na dostęp do strony, czy forum) lub po prostu internetowa społeczność zacznie cię ignorować.

Jak przestrzegać netykiety?

Przede wszystkim:

1.       Przemyśl swoje działania online - czy na pewno postępujesz właściwe?

2.       Nie działaj na czyjąś szkodę.

3.       Nie nadużywaj możliwości, jakie Ci daje Internet.

Z tych trzech głównych zasad wynikają reguły bardziej szczegółowe (zobacz następne strony).

Dla poczty elektronicznej (e-mail) i list dyskysyjnych obowiązuje:

1.       zakaz spamowania (wysyłania niechcianych informacji, reklam, itp.)

2.       obowiązek zapoznania się z działem FAQ (Najczęściej Zadawane Pytania) grupy lub listy dyskusyjnej zanim się zaczniesz z niej korzystać,

3.       zasada pisania wiadomości zgodnie z regułami obowiązującymi w danej grupie

4.       zasada pisania jedynie na temat, którego dotyczy grupa lub lista dyskusyjna

5.       nie używania bez potrzeby wielkich liter, gdyż oznaczają KRZYK

Dla komunikatorów i czatów obowiązuje:

1.       zakaz floodowania (“bombardowania” informacjami o identycznej treści, wysyłanymi jedna po drugiej)

2.       zasada zapoznania się z działem FAQ (Najczęściej Zadawanych Pytań) danego pokoju/kanału/czatu

3.       zakaz nagabywania (upartego pisania) osób, które sobie tego nie życzą

4.       zakaz wysyłania „łańcuszków szczęścia”

5.       zasada wklejania emotikonek (tzw. buziek) tylko wtedy, gdy są potrzebne i pojedyńczo (bez niepotrzebnego powtarzania)

6.       zakaz używania wielkich liter bez potrzeby, gdyż oznaczają KRZYK
I najważniejsze, nie bądź trollem!

Troll to użytkownik Internetu, który rozpoczyna dyskusję z innymi internautami po to, aby ich zdenerwować lub obrazić. Umieszcza w Sieci kontrowersyjne, szokujące lub nieprzyjemne treści. Zasada postępowania jest prosta „nie karmić trolla”, to znaczy – nie wchodzić z nim w żadną rozmowę.

źródło: Wikipedia

Rodzice

Komputer z dostępem do Internetu jest jednym z najważniejszych narzędzi służących współczesnemu człowiekowi do pracy, nauki i rozrywki. Jak każde narzędzie może być wykorzystywane do różnych celów - tych "właściwych" jak i szkodliwych, złośliwych a nawet przestępczych. Na zagrożenia występujące i związane z Internetem narażony jest każdy użytkownik Internetu bez wyjątku. W największym niebezpieczeństwie są dzieci, jako najbardziej podatne na wszelkie wpływy, również te szkodliwe i niepożądane. Zakazywanie korzystania z komputera czy Internetu w dobie powszechnego jego użycia może przynieść odwrotne do zamierzonych skutków. Zdecydowanie lepszym sposobem zapobiegania niebezpieczeństwom związanym z Siecią jest edukacja. Stąd też wynika ważna i odpowiedzialna rola rodziców, którzy mogą i powinni być dla dziecka nauczycielami również w zakresie korzystania z Internetu.

Z myślą o ułatwieniu rodzicom sprostania temu zadaniu w ramach kampanii Dziecko w Sieci przygotowaliśmy:

o   porady dla rodziców;

o   informacje o sposobie postępowania w przypadku zetknięcia się lub podjerzenia zetknięcia się dziecka z zagrożeniem w Sieci (dział: "Jak interweniować?");

o   materiały multimedialne oraz materiały do wydrukowania;

o   wybór najważniejszych adresów stron internetowych poświęconych zagadnieniu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie (dział: linki);

Zachęcamy również do zapoznania się z działem "O problemie", w którym publikujemy podstawowe informacje dotyczące Internetu oraz liczne artykuły, raporty i analizy dotyczące problematyki zagrożeń bezpieczeństwa dzieci w Sieci.

Odnośnie zagrożeń bezpieczeństwa w Sieci polecamy film zrealizowany w ramach akcji "STOP cybeprzemocy". Warto go obejrzeć wspólnie z dzieckiem - będzie to dobrym początkiem do rozmowy na temat zagrożenia cybeprzemocą w Sieci. Film jest dostępny w dziale materiały multimedialne.

Film STOP cyberprzemocy związany jest z projektem Kampanii Dziecko w Sieci -, którego celem jest pomoc dzieciom i młodzieży w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa w Sieci. Więcej informacji o projekcie - na stronie http://www.helpline.org.pl

Serwisy http://www.przedszkolaki.sieciaki.pl  oraz http://www.sieciaki.pl polecamy młodszym Internautom. W formie gier, zabaw i konkursów na wymienionych stronach będą mieli możliwość poznać podstawowe zagrożenia oraz zasady bezpieczeństwa. Mogą również zainstalować na pulpicie swojego komputera Sieciaka - atrakcyjną aplikację, dzięki której będą mieli możliwość udziału w konkursach i zabawach.

Polecamy również wypracowaną w trakcie Kampanii umowę z dzieckiem o korzystanie z Internetu - podpisana pomaga w zwracaniu uwagi dziecka na zagrożenia w Sieci oraz w przestrzeganiu zasad.

Porady dla rodziców

10 porad dla rodziców, dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu

1.       Odkrywaj Internet razem z dzieckiem. Bądź pierwszą osobą, która zapozna dziecko z Internetem. Odkrywajcie wspólnie jego zasoby. Spróbujcie znaleźć strony, które mogą zainteresować Wasze pociechy, a następnie zróbcie listę przyjaznych im stron (pomocny będzie edukacyjny serwis internetowy – www.sieciaki.pl).  Jeśli Twoje dziecko sprawniej niż Ty porusza się po Sieci, nie zrażaj się – poproś, by było Twoim przewodnikiem po wirtualnym świecie.

2.       Naucz dziecko podstawowych zasad bezpieczeństwa w Internecie. Uczul dziecko na niebezpieczeństwa związane z nawiązywaniem nowych znajomości w Internecie. Podkreśl, że nie można ufać osobom poznanym w Sieci, ani też wierzyć we wszystko co o sobie mówią. Ostrzeż dziecko przed ludźmi, którzy mogą chcieć zrobić im krzywdę. Rozmawiaj z dzieckiem o zagrożeniach czyhających w Internecie i sposobach ich unikania.

3.       Rozmawiaj z dziećmi o ryzyku umawiania się na spotkania z osobami poznanymi w Sieci. Dorośli powinni zrozumieć, że dzięki Internetowi dzieci mogą nawiązywać przyjaźnie. Jednakże spotykanie się z nieznajomymi poznanymi w Sieci może okazać się bardzo niebezpieczne. Dzieci muszą mieć świadomość, że mogą spotykać się z nieznajomymi wyłącznie w towarzystwie przyjaciół, dorosłych i zawsze po uzyskanej zgodzie rodziców.

4.       Naucz swoje dziecko ostrożności przy podawaniu swoich prywatnych danych. Dostęp do wielu stron internetowych przeznaczonych dla najmłodszych wymaga podania prywatnych danych. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że podając takie informacje, zawsze musi zapytać o zgodę swoich rodziców. Dziecko powinno zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie może przynieść podanie swoich danych osobowych. Ustal z nim, żeby nigdy nie podawało przypadkowym osobom swojego adresu i numeru telefonu.

5.       Naucz dziecko krytycznego podejścia do informacji przeczytanych w Sieci. Wiele dzieci używa Internetu w celu rozwinięcia swoich zainteresowań i rozszerzenia wiedzy potrzebnej w szkole. Mali internauci powinni być jednak świadomi, że nie wszystkie znalezione w Sieci informacje są wiarygodne. Naucz dziecko, że trzeba weryfikować znalezione w Internecie treści, korzystając z innych dostępnych źródeł (encyklopedie, książki, słowniki).

6.       Bądź wyrozumiały dla swojego dziecka. Często zdarza się, że dzieci przypadkowo znajdują się na stronach adresowanych do dorosłych. Bywa, że w obawie przed karą, boją się do tego przyznać. Ważne jest, żeby dziecko Ci ufało i mówiło o tego typu sytuacjach; by wiedziało, że zawsze kiedy poczuje się niezręcznie, coś je zawstydzi lub przestraszy, może się do Ciebie zwrócić.

7.       Zgłaszaj nielegalne i szkodliwe treści. Wszyscy musimy wziąć odpowiedzialność za niewłaściwe czy nielegalne treści w Internecie. Nasze działania w tym względzie pomogą likwidować np. zjawisko pornografii dziecięcej szerzące się przy użyciu stron internetowych, chatów, e-maila itp. Nielegalne treści można zgłaszać na policję lub do współpracującego z nią punktu kontaktowego ds. zwalczania nielegalnych treści w Internecie – Hotline’u (www.dyzurnet.pl). Hotline kooperuje również z operatorami telekomunikacyjnymi i serwisami internetowymi w celu doprowadzenia do usunięcia nielegalnych materiałów z Sieci.

8.       Zapoznaj dziecko z NETYKIETĄ – Kodeksem Dobrego Zachowania w Internecie. Przypominaj dziecku o zasadach dobrego wychowania. W każdej dziedzinie naszego życia, podobnie więc w Internecie obowiązują takie reguły: powinno się być miłym, używać odpowiedniego słownictwa itp. (zasady Netykiety znajdziesz w serwisie oraz na stronie www.sieciaki.pl) Twoje dziecko powinno je poznać (nie wolno czytać nie swoich e-maili, kopiować zastrzeżonych materiałów, itp.)

9.       Poznaj sposoby korzystania z Internetu przez Twoje dziecko. Przyglądnij się jak Twoje dziecko korzysta z Internetu, jakie strony lubi oglądać i jak zachowuje się w Sieci. Staraj się poznać znajomych, z którymi dziecko koresponduje za pośrednictwem Internetu. Ustalcie zasady korzystania z Sieci (wzory Umów Rodzic-Dziecko znajdziesz na stronie www.sieciaki.pl) oraz sposoby postępowania w razie nietypowych sytuacji.

10.   Pamiętaj, że pozytywne strony Internetu przeważają nad jego negatywnymi stronami. Internet jest doskonałym źródłem wiedzy, jak również dostarczycielem rozrywki. Pozwól swojemu dziecku w świadomy i bezpieczny sposóbw pełni korzystać z oferowanego przez Sieć bogactwa. Porady możesz również ściągnąć, wydrukować i mieć zawsze pod ręką.

Jak interweniować?

Co robić, kiedy zawiedzie profilaktyka i dziecko poinformuje nas o jakimś nieprzyjemnym incydencie? Podstawową zasadą jest wysłuchać i nie obwiniać. Nie lekceważmy usłyszanej informacji i nie reagujmy nerwowo. „Odcięcie” od Sieci nie jest dobrym pomysłem, ponieważ to nie dziecko jest winne, że natrafiło w Internecie na niewłaściwe treści lub stało się ofiarą przestępstwa. Sprawdźmy raczej, w jaki sposób dziecko postępowało, co tak naprawdę się wydarzyło i pochwalmy je za to, że nas poinformowało. Zapewnijmy je również o naszej pomocy.

Jeśli Ty lub ktoś inny (szczególnie dziecko) zetknęło się z pornografią z udziałem małoletnich, koniecznie odwiedź stronę www.dyzurnet.pl - to hotline, który przyjmuje i reaguje na zgłoszenia, dotyczące występowania w Internecie treści nielegalnych (pornografia dziecięca, treści rasistowskie i ksenofobiczne).

Jeśli masz podejrzenie, że zostało złamane prawo, to pod żadnym pozorem nie działaj na własną rękę, tylko jak najszybciej powiadom policję (tel.: 997 lub 112, albo www.policja.pl). Nie usuwaj dowodów przestępstwa – nawet jeśli będzie to wulgarny lub nieprzyjemny list, bądź inny plik.

Jeśli sprawa wymaga przesłuchania dziecka, domagaj się możliwości skorzystania z tzw. niebieskiego pokoju (więcej informacji o procedurach związanych z udziałem dziecka w postępowaniu karnym można znaleźć na stronach Fundacji Dzieci Niczyje – www.fdn.pl).

Jeśli stwierdzisz przypadek włamania lub próby włamania do swojego komputera, jesteś nękany spamem przesyłanym za pośrednictwem polskich serwerów lub atakami hackerów, zgłoś się do zespołu CERT Polska- www.cert.pl

Jeśli masz wątpliwości jak zaregować na informacje o kłopotach dziecka związanych z Internetem lub komputerem (zagrożenia, uzależniene) - skontaktuj się z www.helpline.org.pl - doświadczony zespół wesprze Cię w tej sytuacji i poradzi jak postąpić.

Więcej materiałów z zakresu bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w Internecie:
www.dzieckowsieci.pl